Przypadki w języku polskim

Przypadki to kategoria gramatyczna, przez którą odmieniają się takie części mowy, jak: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki oraz imiesłowy. W niektórych językach przez przypadki odmieniają się również czasowniki, jednak nie dotyczy to języka polskiego.

Funkcja przypadków

Funkcją przypadków jest pomoc w odróżnieniu podmiotu od dopełnienia, przydawki czy okolicznika. Ułatwiają one zatem ustalenie właściwych relacji pomiędzy poszczególnymi wyrazami, które tworzą zdanie. Dzięki temu podmiot, orzeczenie i dopełnienie mogą występować w dowolnym miejscu w zdaniu, nie mając w nim ustalonej sztywnej kolejności.

Odmiana przez przypadki

W naszym języku ojczystym występuje siedem przypadków. Dla każdego z nich w nawiasie dopasowano charakterystyczne pytania pomocnicze, dzięki którym łatwo zrozumieć jaką rolę pełni wyraz odmieniony przez dany przypadek.

  • Mianownik (kto? co?), np. pies, psy
  • Dopełniacz (kogo? czego?), np. psa, psów
  • Celownik (komu? czemu?) np. psu, psom
  • Biernik (kogo? co?), np. psa, psy
  • Miejscownik (o kim? o czym?), np. psie, psach,
  • Narzędnik (z kim? z czym?), np. psem, psami
  • Wołacz (o!), np. psie!, psy!

W nowoczesnym języku wołacz bardzo często bywa zastępowany formą wyrazu, która występuje w mianowniku. Wołacz jako jedyny z przypadków nie określa relacji pomiędzy wyrazami w zdaniu, a jedynie jest formą rzeczownika używanego jako zawołanie czy też apel.