Części mowy w języku polskim możemy podzielić na odmienne i nieodmienne. Do tych drugich zaliczamy: przysłówki, przyimki, partykuły, spójniki oraz wykrzykniki. Jak sama nazwa wskazuje, są to części mowy, których nie da się odmieniać przez liczby, przypadki czy rodzaje i niezależnie od funkcji pełnionej w zdaniu, nie zmieniają one swojej formy gramatycznej.

Przysłówek

Przysłówek to część mowy odpowiadająca na pytania: jak?, kiedy?, gdzie?
W zdaniu najczęściej występuje w połączeniu z czasownikiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem lub też innym przysłówkiem. Pełni funkcję orzecznika lub okolicznika.

Przysłówki tworzone są najczęściej od przymiotników, poprzez dodanie do nich końcówki -e, -o.

Wyłącznie przysłówki pochodzące od przymiotników mogą być tak jak one stopniowane. Stopniowanie to może być:

  • regularne, np.: jasno – jaśniej – najjaśniej,
  • nieregularne, np.: dobrze – lepiej – najlepiej,
  • opisowe, np.: ślisko – bardziej ślisko – najbardziej ślisko.

Przyimek

Przyimki wskazują zależności pomiędzy innymi wyrazami w zdaniu. Najczęściej jest to związek miejsca, czasu lub przyczyny. Przyimki występują wyłącznie w połączeniu z rzeczownikiem, zaimkiem, przymiotnikiem lub liczebnikiem (ewentualnie inną częścią mowy pełniącą podobną funkcję).
Należy pamiętać, że przyimek powinien być umieszczony bezpośrednio przed wyrazem, z którym się łączy, np.: Absolutorium odbyło się w auli akademickiej.
Błędem jest umieszczanie rozbudowanych wtrąceń pomiędzy przyimkiem, a rzeczownikiem, który jest z nim połączony, np.: Absolutorium odbyło się w zbudowanej wiele lat temu auli akademickiej.

Partykuła

Partykuła to najczęściej wyraz pomocniczy – jest to niesamodzielna część mowy, która nadaje wyrazom zabarwienie emocjonalne lub znaczeniowe. Partykuły najczęściej pojawiają się w języku potocznym, w mowie porywczej, gdzie ważne jest zaakcentowanie jakiegoś fragmentu zdania.

Partykuły wzmacniające powstają poprzez dodanie do czasownika końcówki -ż, -że, np.: Zróbże to wreszcie!

Partykuły modyfikujące występują w zapytaniach, przypuszczeniach, czy życzeniach, np.: Niech wam się dobrze wiedzie., Byle tylko dotrzeć do domu!

Spójnik

Zadaniem spójnika (jak sama nazwa wskazuje) jest łączenie – spajanie poszczególnych równorzędnych części zdania, wyrażeń czy też zwrotów.

Istnieją spójniki skorelowane, występujące w postaci nieciągłej, jednak w połączeniu ze sobą, na przykład: Zarówno Kasia, jak i Marta wybrały się dziś do szkoły.

Często zapominamy o tym, że forma spójników skorelowanych jest stała – żaden z dwóch członów nie może być zastępowany przez spójnik o tym samym znaczeniu lub funkcji, np.:

  • dlatego…, że, a nie: ponieważ…, że lub dlatego…, bo,
  • zarówno…, jak i, a nie: zarówno…, i.

Wykrzyknik

Wykrzykniki to części mowy wyrażające emocje, uczucia oraz naśladujące dźwięki otaczającego nas świata. Nie wchodzą one w połączenia z innymi słowami, mogą stanowić samodzielną wypowiedź.

Przykłady wykorzystania wykrzykników:

  • O! To znowu ty.
  • Phi! Chciałbyś żebym ci w tym pomogła.