Kiedy stawiamy średnik (znak „;”), zasady użycia średnika

Średnik to znak interpunkcyjny, który w języku polskim używany jest do wydzielania fragmentów zdania lub jego równoważnika. Z tego właśnie powodu nazywany jest znakiem interpunkcyjnym rozdzielającym. Pełni on podobną rolę jak przecinek, ma jednak większą moc – używamy go w celu oddzielenia od siebie fragmentów równorzędnych pod względem składniowo-logicznym. Przecinek z kolei może rozdzielać także człony nierównorzędne.

Kiedy należy postawić średnik?

Poniżej przedstawiamy sytuacje, w których uzasadnione jest zastosowanie średnika.

W zdaniach pojedynczych, samodzielnych pojęciowo oraz myślowo, do rozdzielenia dwóch lub kilku ich członów.
Przykłady:
Był to mądry człowiek; być może kiedyś miał również uczucia.
Ten dzień dłużył mi się niemiłosiernie; wskazówki zegarka wręcz pełzły po tarczy.
Studiowałem na Politechnice Warszawskiej; posiadam również skończone studia filologiczne.

W rozbudowanych, złożonych wypowiedzeniach, w celu rozdzielenia poszczególnych fragmentów.
Przykłady:
Ludzie są jak liście, którymi wiatr ciska; gdy rzuci je na trawnik, leżą na trawniku, a gdy rzuci w błoto – leżą w błocie…
[…]
Gdyby ten człowiek zamiast sklepu posiadał duże dobra ziemskie – byłby bardzo przystojnym; gdyby urodził się księciem – byłby imponująco pięknym.
(Bolesław Prus „Lalka”)

W zdaniach, w których już wielokrotnie użyto przecinków, zawierających rozbudowane wyliczenia.
Przykład:
W języku polskim w liczbie pojedynczej wyróżniamy trzy rodzaje:
rodzaj męski, który odnosi się do osobników płci męskiej, na przykład: kot, tańczył;
rodzaj żeński, odnoszący się do osobników płci żeńskiej, na przykład: maska, zielona;
rodzaj nijaki, nie określający płci, dla którego charakterystyczna jest końcówka fleksyjna -o, na przykład: zwierzę, cudowne, biegało.