Błędy językowe – klasyfikacja i przykłady

Gdy zależy nam na poprawnym użytkowaniu języka – każdego, nie tylko naszego języka ojczystego, powinniśmy zapoznać się zarówno z obowiązującą w nim normą językową, jak i z uzusem. Norma językowa to wyrazy, konstrukcje zdaniowe, wymowa oraz całość reguł obowiązujących w danym języku i zaakceptowanych przez grono jego użytkowników. Uzus z kolei to wszystkie zwyczaje językowe, które, przez lata posługiwania się nim, wykształciły się w danej społeczności.

Czym są błędy językowe

Błędy językowe, jak sama nazwa wskazuje, to zbiór wszystkich możliwych pomyłek w użytkowaniu języka, których możemy się dopuścić. W większości przypadków są to oczywiście pomyłki nieświadome i niezamierzone, znacznie rzadziej omyłki językowe są zamierzone – dobrym przykładem jest tu stosowanie archaizmów lub neologizmów w utworach literackich.
Błędy występują powszechnie – część z nich wynika z nieznajomości zasad posługiwania się językiem polskim, część natomiast wywołana jest zwykłym pośpiechem czy też wzburzeniem emocjonalnym.
Błędy językowe dzielimy na te związane z naruszeniem zasad językowych i stylistycznych, czyli wewnątrzjęzykowe oraz na błędy polegające na niewłaściwym zapisie lub pomyłkach w języku mówionym – są to błędy zewnątrzjęzykowe. Przykładem błędów zewnątrzjęzykowych są błędy interpunkcyjne oraz ortograficzne, gdyż w żaden sposób nie zmieniają one kontekstu wypowiedzi i nie mają wpływu na jej odbiór przez czytelnika. Z kolei do błędów wewnątrzjęzykowych zaliczamy: błędy gramatyczne, leksykalne, fonetyczne oraz stylistyczne.

Przykłady błędów językowych

Błędy gramatyczne dzielimy na błędy fleksyjne, dotyczące zastosowania niepoprawnej odmiany lub formy gramatycznej oraz składniowe, w którym nieprawidłowo łączymy wyrazy, czy błędnie odmieniamy części mowy.

Błędy leksykalne możemy podzielić na błędy słownikowe, polegające na pomyleniu znaczenia wyrazu oraz błędy frazeologiczne, do których zaliczymy błędne użycie związków frazeologicznych, czy też używanie pleonazmów, potocznie zwanych „masłem maślanym”.

Błędy fonetyczne popełniamy w momencie, kiedy wymawiamy wyrazy w niewłaściwy sposób, lub też gdy błędnie akcentujemy sylaby czy głoski.

Ostatnią grupą błędów są błędy stylistyczne, polegające najczęściej na niedostosowaniu odpowiedniego słownictwa (np. zastosowanie słownictwa potocznego w oficjalnym piśmie czy przemowie) czy też błędnym doborze środków stylistycznych.

Podział błędów językowych

Błędy językowe możemy podzielić na błędy pospolite, błędy rażące oraz usterki językowe.

Błędy pospolite najczęściej polegają na nieświadomej, wynikającej z pośpiechu zmiany końcówek fleksyjnych czy błędnej odmianie wyrazów. Nie przeszkadzają one w żaden sposób w przekazaniu odpowiedniej informacji do odbiorcy i nie zaburzają komunikacji z nim.
Przykłady: dwoje osób, wziąść, przekonywuje.

Błędy rażące to błędy naruszające podstawowe zasady językowe oraz poprawnościowe i mogące spowodować wzajemny brak zrozumienia dwóch stron prowadzących konwersację. Taki rodzaj błędów może utrudnić komunikację oraz zafałszować przekazywane informacje.
Przykład: Pomiędzy Niemcy Ukraina Białoruś Polska leży.

Usterki językowe, podobnie jak błędy pospolite, najczęściej nie przeszkadzają w prawidłowym odbiorze przekazywanych treści. Zaliczamy do nich archaizmy, neologizmy, wtrącenia pochodzące z obcych języków czy też o etymologii slangowej. O ile stosujemy je w rozmowie z rówieśnikiem, czy też osobą pochodzącą z podobnego środowiska, komunikacja może przebiegać sprawnie. Problemem natomiast może stać się próba porozumienia z osobą starszą, czy też używanie tego typu wtrąceń np. w oficjalnej rozmowie czy piśmie urzędowym.
Przykłady: buda, selfie, kminić.