Łącznik – ogólna charakterystyka i zasady użycia

W języku polskim łącznik („-”) to znak krótszy od pauzy, czyli inaczej myślnika ( „—”) oraz od półpauzy („–”). Ciekawostką jest fakt, iż nie jest to znak interpunkcyjny, a ortograficzny i służy głównie do tworzenia wyrazów zawierających liczby, wyrazów złożonych oraz do połączeń skrótowców z końcówkami fleksyjnymi.

Dywiz
Łącznik graficznie wygląda tak samo jak inny znak, czyli dywiz. Ten z kolei wykorzystywany jest do przenoszenia wyrazów do kolejnego wiersza tekstu, czyli do ich dzielenia. Przy okazji należy zapamiętać, że jeżeli podział wyrazu następuje w miejscu, gdzie w jego zapisie znajduje się też łącznik (czyli łącznik i dywiz powinny wystąpić równocześnie), to zapisujemy oba te znaki – po jednym w pierwszej i drugiej linijce tekstu, na przykład: Dziewczynka w zielono- // -niebieskiej sukience.

Kiedy należy użyć łącznika
Według zasad obowiązujących w języku polskim, łącznik zapisujemy w poniżej wymienionych i opisanych przypadkach.

W nazwiskach dwuczłonowych, nawet jeśli jeden z członów nazwiska to przydomek lub pseudonim, na przykład: Edward Rydz-Śmigły, Stefan Grot-Rowecki.
W nazwach miejscowości lub innych jednostek administracyjnych czy geograficznych, w przypadku gdy dwa (lub więcej) członów nazwy identyfikuje tę jednostkę, na przykład: Bielsko-Biała, Czechowice-Dziedzice. Wyjątkiem jest tutaj miejscowość Góra Kalwaria oraz miejscowości, których nazwy rozpoczynają się od słów: Osada, Kolonia, Osiedle, na przykład: Kolonia Wiaderno.
W wyrażeniach składających się z przedrostków oraz wyrazów zapisanych wielką literą, na przykład: super-Europejczyk.
W rzeczownikach dwuczłonowych, których oba człony mają równorzędne znaczenie, na przykład: aktor-piosenkarz (osoba, która jest jednocześnie aktorem i wokalistą), lekarz-poeta. Warto zapamiętać, że w przypadku rzeczowników dwuczłonowych, których człony nie są równorzędne, łącznik należy zastosować wyłącznie gdy człony te zostaną odwrócone, na przykład: cud-kobieta, zamiast kobieta cud.
W przymiotnikach złożonych, w których oba człony są równorzędne. Oczywiście w przypadku przymiotników złożonych z większej ilości członów pomiędzy nimi również należy zastosować myślnik, pod warunkiem jednak, że wszystkie człony są znaczeniowo równorzędne. Przykłady: biało-czerwona flaga, niebiesko-szaro-czarna sukienka.
W odmiennych formach skrótowców, bezpośrednio przed końcówką fleksyjną, na przykład: z WOPR-u, w OIL-u.
W połączeniach wyrazowych z członami niby- oraz -quasi (przy czym warto zwrócić uwagę na poprawne odróżnienie przedrostka niby- oraz przyimka niby, występującego na przykład w wyrażeniu: odważny niby lew), na przykład niby-lekcja, niby-mądrość. Od tej zasady istnieje wyjątek. Terminy naukowe, rozpoczynające się od przedrostka niby- zapisujemy bez łącznika, na przykład: nibynóżki.
W wyrażeniach składających się z liczebnika pół oraz nazwy własnej, na przykład: pół-labrador. Należy jednak zapamiętać, aby nie stawiać łącznika w zdaniach typu: Mój pies jest pół labradorem, pół golden retrieverem.
W wyrażeniach zawierających w pierwszej części literę lub liczbę, na przykład: po raz n-ty, 10-ecie, XX-wiecze.
W parach wyrazów będących tautologiami, na przykład ani-ani.
W sparowanych wyrazach o równorzędnym znaczeniu, na przykład: hokus-pokus, czary-mary, łapu-capu.
W wyrażeniach, w których dwa razy występuje przymiotnik złożony i różni się on tylko pierwszym członem. Przykład: Mamy do wyboru dwu- lub trzyosobowy pokój hotelowy.