Zasady pisowni CH i H – zasady użycia i pisownia
Spółgłoska h występująca w języku polskim może być zapisana na dwa różne sposoby – jako ch oraz jako h. Oczywiście bez względu na to, jak zapiszemy tę głoskę, jej wymowa nie zmienia się. Zawsze jest to spółgłoska szczelinowa, bezdźwięczna, tylnojęzykowa. Dwojaki sposób jej zapisu wynika z zapożyczeń obcojęzycznych – ciekawostką jest fakt, że zapis h występuje wyłącznie w wyrazach, które mają obce korzenie, choć niejednokrotnie nie jesteśmy w stanie ich skojarzyć. Aby prawidłowo zapisywać tę głoskę, warto zaznajomić się z kilkoma regułami przyjętymi w naszym ojczystym języku.
Kiedy zapiszemy h
H w przedrostkach
Głoskę h należy zapisać w wyrazach rozpoczynających się od przedrostków takich jak:
hiper, na przykład: hiperbola,
hydro, na przykład: hydrokortyzon,
hekto, na przykład: hektolitr,
helio, na przykład: heliotropowy,
hetero, na przykład: heterogenny,
hipo, na przykład: hiponatremia,
homeo, na przykład: homeopatia,
homo, na przykład: homogenizowany.
H wymienne
H zapisujemy zawsze kiedy wymienia się na:
g, na przykład: wahać – waga,
ż, na przykład: druh – drużyna,
z, na przykład błahy – błazen.
Kiedy zapisać ch
Ch na końcu wyrazów
W większości przypadków w języku polskim na końcu wyrazów należy zapisać głoskę ch, na przykład: zuch, podmuch. Wyjątkami są wyrazy zapożyczone z obcych języków, na przykład: druh, Utah.
Ch po głosce S
Jeżeli w wyrazie występuje spółgłoska s, należy po niej zawsze zapisać ch, na przykład: schody, paschalna.
Wyjątkami są wyrazy, w których występuje przedrostek dys- lub fis-, na przykład dysharmonia.
Ch wymienne na Sz
Wyrazy, w których pokrewnej formie głoska ch wymienia się na sz, to na przykład:
much – muszek,
duch – duszki.
Wyjątek: wataha – watasze.
Ch w cząstkach rozpoczynających wyrazy
Głoskę Ch należy zapisać w następujących cząstkach:
chiro, na przykład chiromanta,
chondro, na przykład chondromalacja,
choreo, na przykład choreograf,
chalko, na przykład: chalkozyn,
chryzo, na przykład: chryzopraz,
chrono, na przykład: chronograf.
Zahaczyć bo: hak, ale h jest tu niewymienne i pisownię należy zapamiętać.
Czy wyraz zahaczyć wymienia się na ż, z lub g?
Ludzie! Zrozumcie że to tylko zasady, a wyjątków (z których głównie składają się dyktanda) jest ogrom, a więc te zasady pomogą na sprawdzian z nich, a w mniejszym stopniu na dyktandzie.