Kiedy stawiamy znak zapytania, zasady użycia pytajnika

Znak zapytania, inaczej zwany pytajnikiem, jest znakiem, którego zadanie to zasygnalizowanie odbiorcy, że chcemy uzyskać od niego jakieś informacje. Najczęściej służy on do wyrażania różnego rodzaju pytań lub wątpliwości. Aby łatwiej rozpoznać pytanie w mowie, w której znaki interpunkcyjne sygnalizujemy wyłącznie intonacją głosu, należy nadać mu intonację rosnącą – inaczej nazywaną antykadencją.
Oczywiście nie wszystkie pytania mają na celu uzyskanie informacji, chociaż jest tak w przypadku znaczącej większości. Pewne pytania są typowo retoryczne (adresat nie musi, a nawet nie powinien na nie odpowiadać), inne przyjmują formę prośby, na przykład: Czy mógłbyś mi pomóc? Często używamy również pytań, które mają na celu wyrazić zaskoczenie czy niepewność, na przykład: Naprawdę już skończyłaś?

Reguły stosowania znaku zapytania

W języku polskim pytajnika używamy w poniżej opisanych sytuacjach.

Na końcu zdań pytających, które opisaliśmy powyżej, a zatem – na końcu pytań mających na celu uzyskanie informacji, pytań retorycznych, a także pytań, które wyrażają zdziwienie i niepewność. Wyjątkiem są tutaj tytuły różnego rodzaju artykułów, które wizualnie wyglądają jak pytania, jednak nie są zakończone pytajnikiem.
Przykład:
Jak zdrowo i smacznie jeść (w domyśle zakładamy, że artykuł będzie opowiadał o zasadach zdrowego odżywiania i możemy go rozszerzyć: Pokażemy, jak zdrowo i smacznie jeść).

Aby oznaczyć że nie jesteśmy pewni podawanych przez nas w tekście informacji. Wówczas należy umieścić postawić znak zapytania bezpośrednio po budzącym zastrzeżenia fragmencie tekstu i dodatkowo ująć pytajnik w nawias.
Przykład:
Do przejechania zostało nam jeszcze 100 (?) kilometrów.

W celu zastąpienia innych znaków oddzielających, takich jak na przykład przecinki. W takiej sytuacji jeśli przecinek zastąpimy pytajnikiem to następujący po nim wyraz zapisujemy małą literą.
Przykład:
Mamo? mogę? mogę? Proszę!

Na końcu zdań pytających będących zdaniami rozłącznymi.
Przykład:
Czy skończyłaś już pisać, czy nie?

Zastosowanie znaku zapytania w zdaniach złożonych

W zdaniach złożonych pytajnika należy użyć w dwóch sytuacjach:
Kiedy zdaniem pytającym jest zdanie nadrzędne, na przykład: Czy wiesz, że prezydentem Stanów Zjednoczonych jest Donald Trump?
W zdaniach współrzędnie złożonych, kiedy drugie ze zdań jest pytajno-rozłączne, to znaczy zaczyna się od: ale, czy, ale co, ale jak. Na przykład: Skoczył daleko, ale czy wystarczająco by objąć prowadzenie?

Nie należy stosować pytajnika, kiedy zdaniem pytającym jest zdanie podrzędne.
Przykład:
Wiedziałem, kiedy należy się wtrącić.

Połączenie pytajnika z wykrzyknikiem

Połączenie znaku zapytania i wykrzyknika w tekście pisanym może być stosowane aby nadać wypowiedzi bardziej emocjonalnego charakteru. Należy zapamiętać, że w tym celu znak zapytania zawsze powinien być umieszczany przed wykrzyknikiem.
Przykład:
Czy ktoś się wreszcie ruszy z łóżka?!

Jeśli z kolei znak zapytania postawimy na końcu, po wykrzykniku, treść zdania wykrzyknikowego zostanie zakwestionowana. Ten zabieg stosuje się, by wyrazić zaskoczenie autora.
Przykład:
Naprawdę mi nie wierzysz!?