Kiedy stawiamy znaki interpunkcyjne, zasady interpunkcji
Interpunkcja jest graficznym odpowiednikiem intonacji, rytmu i tempa mowy, a także stawianych w zdaniu akcentów. Innymi słowy, to co w języku pisanym zaznaczamy zawieszeniem lub podniesieniem głosu, w języku pisanym oznaczamy znakami interpunkcyjnymi.
W języku polskim istnieje dziesięć różnych znaków interpunkcyjnych, służących do określania logiczno-składniowej struktury każdej wypowiedzi. Oczywiście nie jest to ich jedyna funkcja. Dzięki znakom interpunkcyjnym oznaczamy pytania i rozkazy, wprowadzamy do tekstu cytaty oraz wyodrębniamy konkretne słowa lub fragmenty wypowiedzeń.
Znaki interpunkcyjne mają również wpływ na znaczenie danego wypowiedzenia. Odpowiednio postawiony przecinek lub kropka potrafi całkowicie zmienić kontekst naszej wypowiedzi, dlatego warto opanować i sumiennie używać obowiązujących w naszym języku reguł, aby uniknąć wielu nieporozumień.
Przykłady:
Bardzo lubię gotować psy i koty.
Bardzo lubię gotować, psy i koty.
Nie, przyjeżdżaj do mnie dziś!
Nie przyjeżdżaj do mnie dziś!
W podanych powyżej parach zdań można zaobserwować jak bardzo zmienia się ich znaczenie, gdy postawimy w nich przecinek.
W języku polskim większość reguł interpunkcyjnych ma charakter obowiązkowy. Innymi słowy, istnieją ściśle określone sytuacje, kiedy należy, a kiedy nie wolno stawiać znaków interpunkcyjnych. Poza nimi istnieją również reguły uznaniowe, gdzie to autor tekstu decyduje, czy użyć danego znaku interpunkcyjnego.
Znaki interpunkcyjne i ich funkcje w języku polskim
W naszym języku ojczystym istnieje dziesięć znaków interpunkcyjnych:
Kropka – będąca najsilniejszym znakiem oddzielającym, którego główną funkcją jest zamykanie danego wypowiedzenia.
Przecinek – znak oddzielający, wydzielający pomniejsze fragmenty w obrębie jednego zdania. Przecinek użyty podwójnie wydziela ze zdania wtrącenia.
Średnik – znak interpunkcyjny wydzielający o mocy mniejszej niż przecinek, a większej niż kropka.
Myślnik – inaczej pauza, będący znakiem prozodycznym, czyli oznaczającym miejsce zawieszenia głosu. Może również służyć jako znak opuszczenia, oznaczający pominięcia w tekście oraz (zastosowany podwójnie) jako znak wyodrębniający wtrącenia.
Wielokropek – znak pełniący funkcję prozodyczną, będący również znakiem opuszczenia oraz znakiem oznaczającym emocje.
Nawias – jest to znak wyodrębniający fragment tekstu.
Cudzysłów to również znak wyodrębniający fragment tekstu, najczęściej używany do wprowadzania do wypowiedzi cytatów.
Dwukropek – jest znakiem, który najczęściej wprowadza do zdania wyliczenie, cytat czy też uzasadnienie.
Wykrzyknik – to znak emocji.
Znak zapytania, inaczej pytajnik – jest znakiem prozodycznym z intonacją wznoszącą (zaznacza to pytający ton wypowiedzi), może również pełnić funkcję znaku oznaczającego emocje autora.
